Η ΕΞΟΡΥΞΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΤΟ ΚΑΛΠΑΚΙ

Η ΕΞΟΡΥΞΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΣΤΟ ΚΑΛΠΑΚΙ 

Γράφει ο Δημήτρης Μ. Κανακάκης- Αρχιτέκτων Μηχανικός

 Η περιοχή σύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ που θα ξεκινήσει  η έρευνα και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στα Ιωάννινα είναι πλησίον του Καλπακίου του Δήμου Πωγωνίου, σε ελάχιστη απόσταση από το Ζαγόρι. Η υπό παραχώρηση περιοχή όμως είναι σαφώς μεγαλύτερη, όπως εμφανίζεται στον παρακάτω χάρτη και περιλαμβάνει πέρα του Δήμου Πωγωνίου, το Δήμο Ζαγορίου, μεγάλο τμήμα της Ν.Ε. Θεσπρωτίας συμπεριλαμβανομένου και του π. Καλαμά μετά του Δέλτα αυτού στη Σαγιάδα.

 

Που βρίσκεται η υπόθεση με τα πετρέλαια στο Καλπάκι;
Aπό την προκαταρκτική αξιολόγηση των δεδομένων, σύμφωνα με τον υπουργό Γιάννη Μανιάτη, τα Ιωάννινα έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά, κύρια συγγενική δομή πετρωμάτων, με τα κοιτάσματα Δέλβινο και Κούτσοβο στη νότια Αλβανία. Κάτι που είχε επισημάνει και ο Χανκ Ντέιβιντ , διευθυντής Ανάπτυξης της κοινοπραξίας ENERGEAN OIL AND GAS / PETRA και ο οποίος εξέφρασε εξάλλου την εκτίμηση ότι η Δυτική Ελλάδα παρουσιάζει όλες τις απαραίτητες επιστημονικές ενδείξεις που συνηγορούν στην ύπαρξη υδρογονανθράκων, ενώ χαρακτήρισε την περιοχή ως υποερευνημένη, παρόλο που γειτονικές περιοχές περιέχουν αποδεδειγμένες δομές υδρογονανθράκων, δίνοντας μάλιστα και σημαντική παραγωγική δραστηριότητα.Για την περιοχή του Καλπακίου Ιωαννίνων, ο κ. Ντέιβιντ ανέφερε ότι υπάρχουν προφανείς ομοιότητες με το πεδίο φυσικού αερίου στο Δέλβινο, το Delvina Gas, το οποίο είναι το μεγαλύτερο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη με παραγωγή από δύο γεωτρήσεις αυτήν την περίοδο. Ο ίδιος όμως χαρακτήρισε, λόγω της μορφολογίας του εδάφους, ως ιδιαίτερα δύσκολη και υψηλού κόστους την ερευνητική προσπάθεια, ενώ εκτίμησε ότι είναι πιθανή και η ύπαρξη ποσοτήτων υδρόθειου στα όποια κοιτάσματα.

Με αυτά τα παραπάνω σοβαρά επιστημονικά κριτήρια κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού για έρευνα και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στα Ιωάννινα και ανακηρύχτηκε ο ανάδοχος της εξόρυξης πετρελαίου που είναι η κοινοπραξία ENERGEAN OIL AND GAS / PETRA.
Στη συνέχεια αφού διασφαλίστηκαν οι επενδυτές ως προς το φορολογικό καθεστώς (το τι ακριβώς δεν το έχουμε μάθει ακόμη αλλά κάτι μυρίζει «φορολογικό καθεστώς Ε.Ο.Ζ.»). Έτσι απομένει να υπογραφεί, επιτέλους, η σύμβαση μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της κοινοπραξίας που θα αναλάβει την έρευνα πετρελαίου στα Ιωάννινα. Ωστόσο υπάρχουν ακόμη θέματα για επίλυση. Οι αρμόδιοι ζήτησαν τη μετάφραση των συμβάσεων στην ελληνική γλώσσα, με τη δικαιολογία ότι αυτές στη συνέχεια θα λάβουν τη μορφή νομοσχεδίων και θα κατατεθούν στη Βουλή για επικύρωση. Με τα δεδομένα αυτά, και αφού αισίως συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από την προκήρυξη του διαγωνισμού, προβλέπονται και άλλες καθυστερήσεις μέχρι την εγκατάσταση της αναδόχου και τη σχετική έναρξη των ερευνών .

Ποια είναι τα οικονομικά οφέλη για την πατρίδα μας;

Η αρχική εκτίμηση αφορά την άντληση πετρελαίου αξίας 4,5 δις ευρώ σε βάθος χρόνου 25 ετών, από τα οποία το Ελληνικό Δημόσιο ευελπιστεί να ωφεληθεί το 20%, από άμεσους και έμμεσους φόρους ήτοι 900 εκατομμύρια Ευρώ περίπου.
Βλέπει κανείς ,σύμφωνα με τα παραπάνω, ποια είναι τα οικονομικά οφέλη για την πατρίδα μας όταν πρέπει να πληρώσουμε εμείς την «υψηλού κόστους ερευνητική προσπάθεια»; Επί πλέον η πιθανή ύπαρξη υδρόθειου στο κοίτασμα θα απαιτήσει προστιθέμενο κόστος σε σχέση με το χειρισμό των υλικών και του εξοπλισμού του αγωγού, και επιπλέον απαιτήσεις διύλισης, κατά συνέπεια μικρότερα περιθώρια κέρδους. Οι μόνοι κερδισμένοι, μέχρι στιγμής, είναι κατ’ αρχάς η κοινοπραξία ENERGEAN OIL AND GAS / PETRA και οι διάφοροι, θεσμικοί και μη, εμπλεκόμενοι.

Ως προς το περιβάλλον υπάρχουν δυσμενείς επιπτώσεις; Και αν ναι, ποιες είναι αυτές και τι κινδύνους εγκυμονούν;

1. Κοίτασμα πιθανά πλούσιο σε υδρόθειο

Ο Χανκ Ντέιβιντ εκτίμησε ότι είναι πιθανή και η ύπαρξη ποσοτήτων υδρόθειου στα όποια κοιτάσματα. Το υδρόθειο είναι ένα άχρωμο, πολύ δηλητηριώδες, διαβρωτικό, εύφλεκτο και εκρηκτικό αέριο, με τη χαρακτηριστική οσμή των κλούβιων αυγών. Μικρές ποσότητες υδρόθειου βρίσκονται στο αργό πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο. Ιδιαίτερα το τελευταίο μπορεί να περιέχει υδρόθειο σε περιεκτικότητα ως και 90%.
Η ακαδημαϊκή κοινότητα σχολίασε το 2011 « ότι η αυξημένη συγκέντρωση υδρόθειου που παρατηρήθηκε στο κοίτασμα του αργού (πετρελαίου) Bakken και εμπερικλείει «υγειονομικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνου»ς, άμεσο κίνδυνο για διάβρωση της γεωτρήσεως, συνεπάγεται προστιθέμενο κόστος σε σχέση με το χειρισμό των υλικών και του εξοπλισμού του αγωγού και επιπλέον απαιτήσεις διύλισης». Ο Holubnyak et al έγραψε επιπλέον ότι το κοίτασμα Bakken «μπορεί να κλονίσει, λόγω των παραπάνω, τον τομέα του πετρελαίου».
Τι σημαίνουν όλα αυτά;
‐Ότι αν συμβαίνει κάτι τέτοιο το Πωγώνι θα βρωμά σαν κλούβιο αυγό! Ξεχάστε τις μυρωδιές της Πωγωνίσιας Φύσης!
‐Ο κίνδυνος πυρκαγιών από τις εκρήξεις του εύφλεκτου αερίου θα είναι μεγάλος και σε συνδυασμό με την ύπαρξη έντονης βλάστησης κατά τις περιόδους του καλοκαιριού θα κινδυνεύει να μετατραπεί ο τόπος μας σε πύρινη κόλαση.
‐Το πολύ δηλητηριώδες αέριο μπορεί να μετατρέψει την περιοχή μας σε ένα απέραντο Νεκροταφείο!
‐Ο κίνδυνος διάβρωσης της γεώτρηση λόγω του υδρόθειου θα οδηγήσει στην απόλυτη μόλυνση των νερών μας που αποτελούν τον πραγματικό πλούτο για το Πωγώνι και μέγα κοινωνικό αγαθό για τους κατοίκους του.

2. Γεωτρήσεις σε περιοχές επιρρεπείς σε πλημμύρες

Το ΥΠΕΚΑ σχετικά αναφέρει ότι:
«Όπως αναφέρεται κίνδυνος για το υδατικό περιβάλλον θα μπορούσε να εμφανιστεί μόνο σε περίπτωση ατυχήματος με διαρροή μεγάλης ποσότητας υδρογονανθράκων, ωστόσο στη μελέτη σημειώνεται ότι τα ιστορικά δεδομένα δείχνουν ότι η πιθανότητα να υπάρξει τέτοιο φαινόμενο αφορά 1 έως 2 στις 10.000 γεωτρήσεις, ενώ σε περίπτωση υψηλών πιέσεων στις γεωτρήσεις η πιθανότητα
εμφάνισης αυξάνεται σε 1 ανά χίλιες γεωτρήσεις. Ωστόσο προτείνεται η χωροθέτηση γεωτρήσεων και εγκαταστάσεων να αποφεύγει περιοχές επιρρεπείς σε πλημμύρες.»,
Χωροθετεί την «Γεώτρηση Καλπακίου» στις Νεγράδες σε χώρο που πέρυσι με τις πολλές βροχές, όχι μόνο πλημμύρησε, αλλά για μερικές εβδομάδες δημιουργήθηκε λίμνη στην οποία βρήκαν καταφύγιο πάπιες. Οι χιλιάδες διερχόμενοι Πωγωνίσιοι θα το θυμούνται πολύ καλά αυτό. Πέρα από αυτό το γεγονός μιλάμε για το Πωγώνι των βροχών που από τον μήνα Σεπτέμβριο μέχρι τον μήνα Μάιο τα περισσότερα χωράφια είναι «βαρκά»!

  3. Προβλήματα από τις σεισμικές έρευνες.

Το ΥΠΕΚΑ σχετικά με τις σεισμικές έρευνες δηλώνει ότι:
«Τέλος, στην υπουργική απόφαση ορίζεται ότι οι σεισμικές έρευνες θα διέπονται από συγκεκριμένο Περιβαλλοντικό Σχέδιο Δράσης (Environmental Action Plan – EAP), ενώ στο σχεδιασμό όλων των υποστηρικτικών υποδομών που θα απαιτηθούν για όλες τις εργασίες και τις εγκαταστάσεις έρευνας και παραγωγής θα πρέπει να υπάρχει μέριμνα για την ελαχιστοποίηση κατάληψης του φυσικού περιβάλλοντος, την τήρηση κανόνων ελαχιστοποίησης των οχλήσεων στο φυσικό περιβάλλον καθώς και να προβλέπονται εξαρχής με λεπτομέρεια οι διαδικασίες αποκατάστασης της περιοχής.»,
Χωρίς να αναφέρει τι θα γίνει:
‐με το κτισμένο περιβάλλον.
Βλάβες που μπορεί να προκληθούν στις κατασκευές ή στη χειρότερη περίπτωση μήπως
απαιτηθεί εκκένωση οικισμών ή χωριών.
‐με την πιθανή ρηγμάτωση ή καταστροφή του ασβεστόλιθου που λειτουργεί σαν φράγμα
του γλυκού νερού που θα έχει σαν αποτέλεσμα να «χαθούν» υπόγεια ύδατα.
‐Καταπτώσεις, κατολισθήσεις και άλλα ανάλογα εδαφολογικά προβλήματα .

4. Περιβαλλοντικά Προβλήματα από την υλοποίηση και λειτουργία του Έργου καθώς και η αποκατάσταση μετά την αποχώρηση.

Η υλοποίηση και λειτουργία του έργου καθώς και η αποκατάσταση μετά την αποχώρηση είναι πολύ βασικά προβλήματα σε σχέση με το περιβάλλον.
Το έργο σε όλες του τις φάσεις οφείλει να ανταποκρίνεται απόλυτα σε θέματα περιβάλλοντος, ασφάλειας και υγιεινής όχι μόνο του προσωπικού αλλά και των κατοίκων και επισκεπτών της ευρύτερης περιοχής που θα το φιλοξενήσει.
Δεν θα πρέπει να αποτελεί οπτικό σημείο αναφοράς ή σύμβολο γιατί μια τέτοια εγκατάσταση τι άλλο εκτός από μια αταίριαστη εικόνα θα μπορούσε να αποτελεί μέσα στο υπέροχο Πωγωνήσιο τοπίο. Έτσι θα πρέπει να σχεδιασθούν και να κατασκευασθούν οπτικοί φράχτες που δεν θα μεταβάλλουν και θα αλλοιώνουν τοφυσικό περιβάλλον που οφείλει να αποτελεί βασικό παράγοντα για την ανάπτυξη της περιοχής.

Όλα αυτά θα εξασφαλισθούν όχι από υπηρεσίες που θα οργανώσει ο Ανάδοχος όπως αναφέρεται 

« στην υπουργική απόφαση όπου προβλέπεται και η δημιουργία Μονάδας Περιβάλλοντος, η οποία 

θα ιδρυθεί με ευθύνη της εταιρείας που θα έχει το δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων και θα επιβλέπεται από την Αρχή Σχεδιασμού, ουσιαστικά δηλαδή από το Δημόσιο.» , αλλά από Ανεξάρτητη Αρχή στην οποία θα συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς και εκπρόσωποι της Τοπικής Κοινωνίας που θα έχουν πρωταρχικό ρόλο στο σχεδιασμό και στη τήρηση των περιβαλλοντικών κανόνων και όρων λειτουργίας τουΌλα αυτά θα εξασφαλισθούν όχι από υπηρεσίες που θα οργανώσει ο Ανάδοχος όπως αναφέρεται « στην υπουργική απόφαση όπου προβλέπεται και η δημιουργία Μονάδας Περιβάλλοντος, η οποία θα ιδρυθεί με ευθύνη της εταιρείας που θα έχει το δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων και θα επιβλέπεται από την Αρχή Σχεδιασμού, ουσιαστικά δηλαδή από το Δημόσιο.» , αλλά από Ανεξάρτητη Αρχή στην οποία θα συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς και εκπρόσωποι της Τοπικής Κοινωνίας που θα έχουν πρωταρχικό ρόλο στο σχεδιασμό και στη τήρηση των περιβαλλοντικών κανόνων και όρων λειτουργίας του Έργου.

 

Η αποκατάσταση του «εργοταξίου» μετά την αποχώρηση είναι πολύ σοβαρό περιβαλλοντικό θέμα. Η εμπειρία από άλλα κράτη είναι ότι οι εταιρείες όταν αποχωρούν αφήνουν πίσω του «καμένη γη». Για όσους επιθυμούν να έχουν μία σχετική εικόνα προτείνω το πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ του Εξάντα στο εξωτερικό, το «Δέλτα, Οι Βρώμικες δουλειές του Πετρελαίου», που καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο οι πολυεθνικές εταιρείες πετρελαίου, εννοούν την «ανάπτυξη».

http://www.exandasdocumentaries.com/gr/documentaries/chronologically/2006‐2007/89‐delta‐oils‐dirty‐business